سازمان دامپزشکی کشور به مناسبت 13 تیر روز مبارزه با بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان بیانیه ای منتشر کرد.
متن این بیانیه به شرح ذیل است :
اکنون در آغاز هزاره سوم و شکل‌گیری دهکده جهانی، مرزهای تعیین شده در بین کشورها و جوامع بشری، معنای واقعی خود را از دست داده است. تنوع و گسترش شبکه‌های اطلاع‌رسانی پیشرفته از یکسو و تعاملات روزافزون انسان‌ها از سوی دیگر موجب ایجاد معضلات، مشکلات و چالش‌های نوینی شده است که در این بین حفظ امنیت غذایی و مقابله با بیماریهای نوظهور و مشترک بین حیوان و انسان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
حیوانات از یک سو به عنوان یکی از مهمترین تأمین کنندگان منابع غذایی مورد نیاز انسان از قبیل پروتیئن، چربی، ویتامین‌ها به شمار رفته و از سوی دیگر از عوامل اصلی انتقال‌دهنده انواع بیماریهای مضر برای سلامت انسان می‌باشند. در این بین وظیفه اصلی حفظ، نگهداری و سلامت تولیدات دامی و پیشگیری و مبارزه با بیماریهای قابل انتقال از حیوان به انسان برعهده بخش دامپزشکی است.
بدیهی است تمامی کوشش‌های عرصه دامپزشکی برای نیل به هدف پیشگیری از بیماریها، محافظت از زندگی و افزایش رفاه و سلامتی انسان است.
در عصر حاضر علم پزشکی در کنترل یا ریشه‌کنی بیماریهای اختصاصی انسان مانند آبله، دیفتری، وبا و ... به علت فقدان منبع یا میزبان حیوانی در این قبیل بیماریها به موفقیت دست یافته است اما ریشه‌کنی بیماریهایی که ویژگی مشترک بین انسان و دام و یا بیماریهای قابل انتقال به انسان را دارند به دلیل تنوع زیستی، آب و هوایی، جغرافیایی و ... بسیار مشکل است. بیماریهایی مانند هاری، بروسلوز، توکسوپلاسموز، سل و لپتوسپیروز از یک طرف و بیماریهایی نوظهور مانند جنون گاوی، تب‌خونریزی‌دهنده، آنفلوانزای فوق حاد پرندگان از طرف دیگر شرایط تهدیدآمیزی را فراهم آورده است.
پیشگیری، مبارزه و درمان این بیماریها سالیانه هزینه‌های هنگفتی را بر کشورها تحمیل می‌کند، چه بسا در مواردی خسارات جانی و مالی این بیماریها معادل وقوع یک زلزله یا جنگ ویرانگر است.
اما آنچه که واضح است لزوم توجه روزافزون به ارتقاء جایگاه اطلاع‌رسانی و افزایش فرهنگ عمومی و هماهنگی‌های بین‌بخشی در مقابله و کنترل این بیماریها است.
سازمان دامپزشکی به عنوان خط مقدم جبهه مبارزه با بیماریهای قابل انتقال بین حیوان و انسان در کنار سایر بخشهای مرتبط از جمله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تلاش‌ها و اقدامات فراوانی را انجام داده‌اند، اما بدیهی است که برای رسیدن به شرایط ایده‌ال راه طولانی در پیش است، شرایط شهرنشینی و صنعتی شدن و نگهداری برخی از حیوانات خانگی باعث افزایش مخاطرات بیماریهای مزبور نیز شده است.
کنترل بیماریهای واگیردار و مبارزه با آنها نیازمند برنامه‌ریزی و اقدامات دقیق و هماهنگ پیشگیرانه در یک منطقه یا حتی یک قاره می‌باشد که این موضوع در کشور ایران با زحمات و تلاش‌های شبانه‌روزی کارشناسان دامپزشکی و دستگاههای ذیربط و با هماهنگی مجامع بین‌المللی مانند FAO و WHOوOIE و MZCP و... پیگیری و اجرا می‌شود.
ضعف بخش دامپزشکی برخی کشورهای همسایه و کمبود امکانات لازم برای همکاری منسجم و مستمر، موجب بروز مشکلات و چالشهایی در دستیابی به اهداف تعیین شده در منطقه شده است.
رسیدن به یک جامعه سالم و عاری از هرگونه بیماری نیازمند یک برنامه‌ریزی منطقه‌ای، جهانی و اجرای دقیق آن است. دست در دست هم برای مهار بیماریهای قابل انتقال بین حیوان و انسان تلاش کنیم تا بتوانیم نیازهای تغذیه‌ای افراد جامعه را تامین و سلامت آنها را تضمین نماییم.
پیامبر صلىاللهعلیهوآله :
اَلا اِنَّ خَیرَ الرِّجالِ مَن کانَ بَطى ءَ الغَضَبِ سَریعَ الرِّضا؛
بدانید که بهترین انسان ها کسانى هستند که دیر به خشم آیند و زود راضى شوند.
(نهج الفصاحه، ح 469)
آلودگی آبهای خلیج فارس به عقیده متخصصان محیط زیست، ذائقه گونه های آبزی به ویژه ژله ماهیها و عروسهای دریایی را چنان تغییر داده که باعث پاره شدن زنجیره غذایی این خلیج و کم شدن ذخیره غذایی گونه های دیگر شده است.
ساختار اکولوژیک و حیات آبزیان دریایی خلیج فارس که بزرگترین پناهگاه موجودات دریایی به ویژه آبزیان ظریف و کوچک است با ورد پسابهای صنعتی و شهری و تلفیق این آلودگی با آلاینده های نفتی و شیمایی بهم خورده است.
بروز پدیده کشند قرمز به عقیده بسیاری از متخصصان محیط زیست که ناشی از بهم خوردگی تعادل زیستی و آلودگیهای وسیع نفتی، شیمایی و پسابهای خانگی و شهری است توانسته حجم وسیعی از آبزیان دریایی را نابود کند. تک سلولی مرگباری که با پهن کردن دامنش بر گستره آبهای کشور اجازه نفوذ نور خورشید و دریافت اکسیژن به آبزیان مختلف را نمی دهد و جان آنها را یکی یکی می گیرد.
در همین رابطه دبیر گروه بیولوژی دریایی دانشگاه علوم و فنون خرمشهر به خبرنگار مهر گفت: آلودگی در خلیج فارس باعث شده گونه های مهاجم گوی سبقت را از یکدگیر بربایند و گونه های قوی گونه های ضعیف را از بین ببرند و تنازع بقا به شکلی بی رحمانه در خلیج فارس رویت می شود.
احمد سواری افزود: آلاینده ها در آبهای ساحلی کشور در حال رشد هستند و رشد یک گونه حیات گونه دیگر را از بین می برد. زنجیره های غذایی در دریا نیز به هم مرتبطند. به همین دلیل راه حل در خلیج فارس این است که آب پاکیزه نگه داشته شود تا حیات جانداران دریایی و در نتیجه حیات انسانی در حاشیه خلیج فارس تهدید نشود.
این متخصص محیط زیست دریایی و استاد دانشگاه با تائید برهم خوردن زنجیره های غذایی در خلیج فارس تاکید کرد: مطالعات نشان می دهد آلودگی در خلیج فارس حیات موجودات را به شکلهای مختلف تهدید می کند تا آنجا که اکنون ژله ماهیها و عروسهای دریایی برای بقا زندگی گونه های دیگر دریایی را تهدید می کنند.
سواری اضافه کرد: این دو گونه ذخیره غذایی موجودات دریایی دیگر را می خورند و به زودی این معضل باعث از بین رفتن بسیاری زیر گونه ها و گونه ها ضعیفتر و در نتیجه تخریب گسترده ای در حیات جانداران دریایی خلیج فارس می شود.
خلیج فارس به عنوان بزرگترین پناهگاه موجودات دریایی مکانی آرام برای گونه های مختلفی است که از هزاران سال پیش تا امروز به زندگی خود ادامه داده اند.
قباد( شاه ماهی) شکوه حلوا سفید یا زبیده، شوریده، حلوا سیاه، سرخو، شعری، سبیتی، خاور و دختر ناخدا از مهمترین ماهی های خــوراکی و اره ماهی، بمبک، ماهی لقمه، اسب ماهی از ماهیهای غیر خوراکی خلیج فارس محسوب می شوند.
علاوه بر این خلیج فارس دارای صدها گونه ماهی تزئینی است که برخی از نمونه های آن مانند(امپراتور) در جهان نادر است جراح دم زرد، آنتن دار، دلقک آبی، کاردینال، هامور، سقماهی، دم گاوی، نئون، آرایشگر، صندوق ماهی، شاخدار، خروس دریایی، پیکاسو، ملوان، چیتی، شقایق، ژله و پیکاسوی مشکی از دیگر ماهی های تزئینی آبهای جزیره کیش هستند.
استاندار تهران در نشست خبری درباره برنامه های استانداری برای آمادگی در برابر حوادث غیرمترقبه در تهران گفت: در این زمینه سلسله مانورهای جدیدی طراحی شده است.
مرتضی تمدن افزود: همچنان به موضوع حوادث غیرمترقبه از جمله زلزله در استان تهران توجه جدی داریم و تعداد مانورها تا پایان امسال مشخص شده است.
وی بر ساخت بیمارستان های صحرایی ، نانوایی ها و آشپزخانه های سیار و تاسیسات مربوط به اطفای حریق و آواربرداری تاکید کرد.
استاندار تهران همچنین در خصوص برنامه استانداری برای کاهش قیمت گوشت قرمز گفت: فروشگاه های زنجیره ای «شهروند» و «حامی کالای ایرانیان» علاوه بر توزیع محصولات خود، گوشت قرمز با قیمت مصوب را نیز عرضه خواهند کرد و در روزهای آینده تعداد مراکز عرضه گوشت قرمز افزایش خواهد یافت.
وی افزود : هم اکنون روند افزایش قیمت گوشت از مدتی قبل متوقف شده است و برای کاهش دادن بیشتر آن ، مقادیر زیادی گوشت وارداتی نیز روانه بازار خواهیم کرد.
استاندار تهران اضافه کرد : از دو هفته پیش مجوز واردات گوشت از چهار کشور صادر شد و وارد کنندگان بخش خصوصی اجازه واردات گوشت گرم و سرد را دارند.تمدن گفت : مدیرانی که در تعدیل قیمت گوشت اقدام نکنند عزل خواهند شد و اجازه این برخورد را دریافت کرده ایم.
وی همچنین از آغاز ذخیره سازی مواد پروتئینی به ویژه گوشت قرمز برای ماه مبارک رمضان خبر داد.
رییس اداره بیماریهای مشترک میان انسان و دام وزارت بهداشت از ثبت بالغ بر 23 هزار مورد مبتلا به سالک در کشور طی سال گذشته خبر داد و تاکید کرد که مسافران مناطق روستایی ضایعات جلدی بیش از دو هفته را جدی بگیرند.
دکتر محمدرضا شیرزادی در آستانه روز مبارزه با بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان (13 تیرماه) استان‌های خراسان رضوی، اصفهان، خوزستان، فارس و کرمان را از استان‌هایی عنوان کرد که بیشترین آلودگی به سالک را دارند و گفت: به غیر از استان‌های مازندران، گیلان و استان‌های شمال غربی کشور، تقریبا انتقال محلی بیماری سالک در تمام استان‌های کشور صورت می‌گیرد.
وی ادامه داد: با توجه به افزایش جمعیت و گسترش شهرسازی‌ها، کشاورزی و ... تقریبا بسیاری از استان‌های کشور به سالک آلوده هستند. از آنجا که موش‌های صحرایی در همه نقاط کشور وجود دارند، وجود پشه خاکی‌ها در لانه‌های موش‌های صحرایی، محل تجمع زباله‌ها و نخاله‌های ساختمانی و لابه‌لای تخته سنگ‌ها باعث انتقال این بیماری به انسان می‌شود.
شیرزادی گفت: ممکن است انتقال بیماری سالک در شهرهایی مانند مشهد، سبزوار، نیشابور، تهران، قم، اصفهان، بم، کرمان، شیراز و یزد و بویژه حاشیه شهرها که جمعیت پشه خاکی‌ها زیاد است و وضعیت جمع‌آوری زباله‌ها و نخاله‌ها به اندازه کافی مناسب نیست، بیشتر صورت گیرد.
علیرغم تحقیقات زیاد، هنوز موفقیتی در برنامه کنترل «سالک» با واکسن صورت نگرفته است
درمان استاندارد و رایگان مبتلایان به سالک در کشور
وی با بیان این که اگرچه تحقیقات زیادی برای تهیه واکسن سالک صورت گرفته اما هنوز موفقیتی در برنامه کنترل این بیماری با واکسن ایجاد نشده است، ادامه داد: اما در کانون‌های آلوده این بیماری مراکز درمان استاندارد سالک تجهیز شده و داروهای رایگان در اختیار بیماران قرار می‌گیرد. همچنین دستگاه کرایو (یخ زدن محل زخم سالک) که به عنوان درمان استاندارد در دنیا شناخته شده است، در ایران نیز به کار گرفته شده و بیماران به طور رایگان تحت درمان قرار می‌گیرند.
رییس اداره بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان وزارت بهداشت، هزینه درمان هر بیمار مبتلا به سالک را حدود 70 تا 100 هزار تومان عنوان کرد و گفت: برای درمان سالک دو نوع روش درمانی موضعی و سیستمیک به کار گرفته می‌شود.
وی تاکید کرد: اگر فردی سابقه مسافرت به مناطق روستایی داشته باشد و ضایعه جلدی بیش از دو هفته در بدن وی باقی بماند، به عنوان فرد مشکوک به سالک قلمداد می‌شود.
شیرزادی «سالک» را نوعی بیماری انگلی معرفی کرد و ادامه داد: این بیماری از انگل تک سلولی منتقل می‌شود و دو نوع شهری و روستایی آن در ایران وجود دارد.
به گفته دکتر شیرزادی، مخزن بیماری سالک نوع شهری، بیماران مبتلا به آن هستند و در روستاها مخزن این بیماری موش‌های صحرایی هستند. به طور تصادفی ممکن است سگ‌ها به عنوان مخزن نوع شهری بیماری سالک نیز تلقی شوند.
وی با اشاره به این که بیماری سالک معمولا با ایجاد زخم جلدی همراه است، ادامه داد: معمولا دو تا هشت ماه پس از گزش پشه خاکی، در محل گزش برجستگی ایجاد می‌شود، مرکز گزش فرو رفته و از حاشیه گسترش می‌یابد. این گزش معمولا در نقاط باز بدن مانند صورت، دست‌ها و پاها اتفاق می‌افتد. پس از گزش مخزن بیماری توسط پشه خاکی که در نوع روستایی موش‌های صحرایی و در نوع شهری بیماران مبتلا هستند، انگل وارد بدن پشه شده و در خونخواری مجدد باعث انتقال بیماری به دیگران می‌شود.
حفاظت از خود در برابر گزش پشه خاکی هنگام مسافرت به مناطق روستایی ضروری است
حداکثر گزش پشه خاکی غروب و شب هنگام صورت می‌گیرد
شیرزادی با تاکید بر لزوم حفاظت افراد از خود در برابر گزش پشه خاکی هنگام مسافرت به مناطق روستایی، ادامه داد: از آنجا که بیماری سالک به وسیله گزش پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود و همچنین حداکثر گزش هنگام غروب و پس از آن در طول شب صورت می‌گیرد، توصیه می‌شود که افراد هنگام غروب و شب از لباس‌های بلند و محلول‌ها یا اسپری‌های دور کننده حشرات استفاده کنند.
رییس اداره بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان وزارت بهداشت در پایان تاکید کرد: افرادی که به مناطق روستایی مسافرت می‌کنند بیشتر در معرض خطر ابتلا به «سالک» هستند و لازم است شب‌ها در پشه بندهای بهداشتی مخصوص و آغشته به حشره‌کش استراحت کنند.